ویروس‌های تنفسی سالانه تعداد زیادی از مردم را درگیر می‌کنند و در برخی موارد نیز منجر به بستری یا در موارد شدید سبب فوت افراد میشوند؛ اگرچه این ویروس‌ها از سال‌ها پیش در جوامع در گردش بوده‌اند و منجر به بروز طغیان‌های کوچک به ویژه در فصل‌های سرد سال نیز می‌شدند اما از زمان شیوع همه‌گیری کرونا، حساسیت مردم نسبت به این ویروس‌ها افزایش یافته است. این حساسیت‌ها پس از فروکش کردن کرونا تا حد زیادی کاهش یافت اما اخیراً انتشار نامه‌ای از معاون بهداشت وزارت بهداشت مبنی بر افزایش موارد ابتلا به ویروس کرونا در کشور، نگرانی‌هایی برای مردم ایجاد کرده است.
رئیسی در این نامه خطاب به معاونین بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به گردش ویروس‌های تنفسی در کشور براساس گزارش سامانه‌های دیده‌وری و مراقبت غیردیده‌وری اشاره کرده و از معاونان بهداشت دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی کشور خواسته است تا ضمن اجرای اقدامات مراقبتی و آموزشی، گزارش عملکرد دوره‌ای خود را به مرکز مربوطه ارسال کنند.
در این نامه بر ضرورت استفاده صحیح و مستمر از ماسک به‌ویژه در فضاهای بسته و پرجمعیت تأکید شده و پایش منظم اماکن تجمعی نظیر مدارس، زندان‌ها و آسایشگاه‌ها از نظر رعایت ضوابط بهداشتی مورد تأکید قرار گرفته است.
سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز اعلام کرده است که آخرین یافته‌های نظام مراقبت و دیده‌بانی عفونت‌های تنفسی بیانگر این است که نسبت ابتلا به کووید-۱۹ طی چند هفته گذشته افزایش یافته و نسبت ابتلا به این بیماری از دو درصد به چهار درصد رسیده اما افزایش دو درصدی از نظر میزان و سویه نگران‌کننده نیست و نامه معاونت بهداشت وزارت بهداشت به دانشگاه‌های علوم‌پزشکی در راستای وظایف این معاونت و به منظور حفظ آمادگی و هوشیاری نظام سلامت برای مواجهه با بیماری‌ها بوده است.
وی تأکید کرده است که سویه جدید و خطرناکی از کووید۱۹ در کشور و دنیا در گردش نیست و آنچه شاهد ابتلای مردم در جهان و ایران هستیم، همان سویه‌های معمولی هستند که پیش از این نیز مشاهده می‌شدند.
افزایش فعالیت ویروس‌های تنفسی در کشور
در همین راستا علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار کرد: بر اساس اطلاعات دیده‌وری و رصد ویروس‌های تنفسی در کشور، معاونت بهداشت به دانشگاه‌های علوم پزشکی هشدار داده تا نسبت به رصد و شناسایی مبتلایان دقت بیشتری داشته باشند.
وی افزود: فعالیت ویروس‌های تنفسی به ویژه کووید19 افزایش پیدا کرده و این افزایش فعالیت نسبت به گذشته محسوس‌تر شده است. البته، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که کووید دیگر از حالت خطرناک خود خارج شده اما این به معنای پایان کرونا نیست. در سالی که گذشت، به‌ویژه از زمستان سال گذشته تاکنون، فعالیت و گردش ویروس آنفلوانزا نیز بیشتر از گذشته شده است و حتی شاید بتوان گفت گاهاً این ویروس تغییراتی نیز کرده است؛ به طور مثال، آنفلوانزا که قبلاً بیشتر در فصول سرد سال دیده می‌شد، حالا به نظر می‌رسد که در فصول غیرسرد هم مشاهده می‌شود.
ابهام در وضعیت دقیق اپیدمیولوژیک ویروس‌ها
ناجی ادامه داد: وزارت بهداشت داده‌های مرتبط با تست‌های دیده وری را در اختیار دارد و وضعیت شیوع ویروس‌ها را دنبال می‌کند. با این حال، هنوز از اینکه چقدر این افزایش فعالیت‌های ویروس‌ها خطرناک است، اطلاعات اپیدمیولوژیک دقیقی در دسترس نداریم. علت این موضوع این است که به غیر از دیده‌وری که وزارت بهداشت انجام می‌دهد، تعداد تست‌های انجام‌شده کاهش یافته است.
ماجرای نامه معاون وزیر بهداشت به دانشگاه‌های علوم پزشکی
وی درباره نامه معاون وزیر بهداشت به دانشگاه‌های علوم پزشکی که منجر به نگرانی‌هایی در جامعه شده نیز بیان کرد: از سال گذشته تاکنون شاهد گردش کرونا و آنفلوانزا بوده‌ایم و اکنون دوباره کووید فعال‌تر شده است. وزارت بهداشت به همین دلیل توصیه‌هایی به مردم ارائه می‌کند تا از شیوع بیشتر بیماری جلوگیری شود. با وجود این، توصیه‌های مربوط به پیشگیری از کرونا همانند توصیه‌های قبلی است.
توصیه مجدد به استفاده از ماسک در اماکن شلوغ و سربسته
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: به مردم توصیه می‌شود در مکان‌های عمومی مانند مترو، اتوبوس یا محیط‌های شلوغ و سربسته، بهداشت فردی از جمله استفاده از ماسک و شستن دست‌ها را رعایت کنند.
همچنین فاصله‌گذاری اجتماعی در مکان‌های پرازدحام می‌تواند به کاهش شیوع کمک کند. این توصیه‌ها تنها برای محافظت از سلامت عموم است و نباید موجب ترس مردم شود، بلکه باید آن‌ها را تشویق کرد تا با رعایت نکات بهداشتی از انتقال ویروس‌ها جلوگیری کنند. علاوه بر این، مردم باید توجه داشته باشند که برخی افراد از جمله کسانی که سیستم ایمنی ضعیف یا سن بالاتری دارند، بیشتر در معرض خطر هستند بنابراین، با رعایت این نکات، می‌توانیم شیوع ویروس‌ها را کاهش داده و از افرادی که آسیب‌پذیرترند محافظت کنیم.
استقبال کمتر مردم از واکسن‌های آنفلوانزا در سال گذشته؛ توصیه‌هایی به سیاستگذاران
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این که در کنار اقدامات بهداشتی، سیاستگذاری‌های صورت گرفته در حوزه سلامت نیز اهمیت زیادی دارد؛ گفت: سال گذشته واکسن‌های آنفلوانزا به میزان محدودی وارد کشور شد و بسیاری از مردم نتوانستند به واکسن‌های خارجی دسترسی پیدا کنند. در عین حال واکسن‌های داخلی آنفلوانزا، که حاصل تلاش تولیدکنندگان داخلی است، نتوانست توجه کافی را جلب کند و همین موضوع باعث شد تعدادی از مردم و کارکنان بهداشتی واکسن را دریافت نکنند.
این مسئله نیازمند بررسی توسط وزارت بهداشت است تا دلایل اعتماد ناکافی مردم به توان داخلی، شفاف‌سازی و توضیحاتی ارائه شود که مردم نیز اطمینان پیدا کنند که این واکسن‌ها مؤثر و ایمن هستند زیرا انجام اقدامات لازم جهت پیشگیری از بیماری‌های تنفسی برای افراد مختلف، به‌ویژه کادر بهداشت و درمان، افراد مسن، و کودکان که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، بسیار مهم است. یک نکته دیگر، در مورد داروهایی است که در بیماری کرونا می‌توان تجویز کرد، یکی از داروهایی که برای جلوگیری از بیماری شدید و مرگ و میر در افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند کاربرد دارد، پکسلووید است که در برخی از بیماران می‌تواند از بستری شدن افراد در بیمارستان جلوگیری کند و شدت بیماری را کاهش دهد و تأمین و تولید آن نیز نیاز به بررسی دارد.
لزوم به روز کردن واکسن‌های کرونا با ظهور سویه‌های جدید
این متخصص ویروس شناسی پزشکی درباره از بین رفتن اثربخشی واکسن‌های کرونا که پیش از این تزریق می‌شدند نیز افزود: به روز کردن واکسن‌ها بر اساس سویه‌های جدید کرونا، ممکن است از نظر اقتصادی برای کشور مقرون به صرفه نباشد، اما باید به این نکته توجه کرد که کووید همانند آنفلوانزا با ما خواهد بود و هرگز از بین نمی‌رود. شدت و ضعف ویروس ممکن است تغییر کند، ولی این ویروس به‌طور کامل از بین نمی‌رود. امیدواریم که کووید همانند سال‌های گذشته شیوع بالایی نداشته باشد، اما همواره در جهان این امکان هم وجود دارد که وضعیت به‌طور غیرمنتظره‌ای تغییر کند. برای همین، باید آمادگی داشته باشیم که در صورت افزایش شیوع، داروها و واکسن‌های مناسب در دسترس باشند.
ویروس کرونای در گردش ویروس جدیدی نیست
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این که ویروس کرونایی که در گردش است ویروس جدیدی به شمار نمی‌رود، تصریح کرد: براساس رصدهایی که در جهان صورت گرفته هنوز هم سویه‌های اومیکرون در حال گردش هستند. البته الان به طور دقیق نمی‌توانم بگویم که کدام زیرسویه‌ها در حال حاضر در کشور گردش هستند ولی بر اساس گزارشات جهانی، گونه‌هایی مانند J.N.1 و LP.8.1 در حال گسترش هستند. این سویه‌ها از سال 2023 شناسایی شدند و به‌ویژه در اواخر 2024 گسترش زیادی پیدا کرده‌اند.
این سویه‌ها دارای جهش‌هایی در پروتئین “اسپایک” هستند که باعث افزایش سرعت انتقال و قدرت سرایت ویروس می‌شود. همچنین، این جهش‌ها موجب فرار ویروس از سیستم ایمنی بدن میشوند، به این معنی که سیستم ایمنی بدن ممکن است نتواند به‌طور کامل ویروس را شناسایی و با آن مقابله کند. در مقایسه با گونه‌های قبلی، سویه‌های جدید قدرت بیماری‌زایی کمتری دارند، اما همچنان انتقال آن‌ها سریع‌تر است و در برخی موارد از سیستم ایمنی فرار می‌کنند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که این سویه‌ها همچنان تهدیدی برای سلامت عمومی باشند.
