محمدرضا عارف در جلسه هم اندیشی با روسای دانشگاه‌ها، اظهار کرد: ما امروز در شرایطی هستیم که یک جنگی به ما تحمیل شد. الان هم در حالت آتش بس نیستیم، بلکه در شرایط توقف آتش هستیم، بنابراین هر لحظه باید آمادگی رو‌به‌رو شدن با دشمن را داشته باشیم.
وی ادامه داد: البته راهبرد ما این است که با مذاکره مسائل را حل و فصل کنیم، اما نگرانیم که طرف مقابل اصلاً اعتقادی به مذاکره دارد یا نه.
معاون اول رئیس جمهور افزود: آنها در قالب آزادی و حقوق بشر می‌گویند هرچه ما بگوییم دیگران باید بگویند چشم. این حقوق بشر غرب و این تمدن غرب است. ما اهل جنگ نیستیم، ولی راهبرد مان این است که اگر جنگ را شروع کردند، پایانش با ما خواهد بود.
معاون اول رئیس جمهور در خصوص سفر اربعین، بیان کرد: مردم ما با شور و اعتقادی که به راه حسینی دارند حماسه اربعین را خلق کردند و در هوای بالای ۵۰ درجه یک حضور جدی داشتند. ما با همکاری خوب دولت عراق تقریب مشکل خاصی در ارائه خدمت به ملت نداشتیم.
وی همچنین با تسلیت شهادت تعدادی از مردم و دانشگاهیان و اساتید کشورمان در جنگ ۱۲ روزه، اظهار کرد: شهادت اساتید در جنگ ۱۲ روزه گرچه افتخار بزرگی برای آنها بود، اما ضایعه بزرگی برای دانشگاه و آموزش کشور است. باید تشکر ویژه از اساتید و مسئولان آموزش عالی داشته باشم، زیرا جبهه دانشگاه در طول ۵ دهه گذشته در همه زمینه‌ها با وجود همه مشکلاتی که با آن رو‌به‌رو بود، جبهه پیشتاز بوده است.
عارف افزود: دانشگاه و دانشگاهیان تحت هر شرایطی رسالت اصلی خودشان را فراموش نکردند و نقش اساسی را در شکل‌دهی به آینده کشور داشته‌اند. دانشگاه مسئولیت سنگین تولید علم و دانش و فناوری را بر عهده دارد. دانشگاه مرکزی برای پرورش جوانان، متخصصان و دولتمردان آینده کشور بوده و به خصوص نقش قابل توجهی در حفظ و ارتقای سرمایه‌های اجتماعی به عهده داشته است.
عارف با بیان اینکه اگر وارد فضای نرم نشویم و خود را برای چالش‌ها و درگیری‌ها و مزایای فضای نرم آماده نکنیم، نمی‌توانیم کشور را اداره کنیم، گفت: با نگاه سخت افزاری گذشته نمی‌شود دهه‌های آینده کشور را اداره کرد. پایه و اساس جنگ ۱۲ روزه، نرم‌افزار و یک رفتار نرم در یک فضای نرم بود.
معاون اول رئیس جمهور با اشاره به توجه به فناوری‌ها در سند چشم انداز بیست ساله، خاطر نشان کرد: براساس این سند قرار بود کشور در کنار توسعه علم، جایگاه تاثیرگذاری در منطقه در زمینه‌های اقتصاد، فناوری‌های نوین و سیاست‌های کلی که مرتبط با علم و فناوری است، داشته باشد و بر این مساله بیش از حد تاکید شد. رویکرد دولت چهاردهم هم همین بوده و توقع این است که همه دستگاه‌های اجرایی از جمله دانشگاه‌ها راهبرد‌های دولت را اولویت قرار دهند.
وی تاکید کرد: بازنگری در جایگاه دانشگاه یک ضرورت است. ما ۵۰ سال خوب عمل کردیم، ۱۷۵ هزار دانشجو به ۴ میلیون نفر رسید، دوره‌های تحصیلات تکمیلی خوب راه افتاد و پژوهش جایگاه خوبی پیدا کرد و در تولید علم جایگاه مناسبی پیدا کردیم و در بعضی فناوری‌ها رتبه کشور یک رقمی شدیم. البته باید به کمبود‌ها هم بپردازیم، بنابراین باید از عملکرد ۵۰ ساله در حوزه آموزش عالی آسیب شناسی دقیقی انجام شود. دانشگاه باید اول برای خودش راه حل بدهد، زیرا تا برای خودش راه حل ندهد، نمی‌تواند برای ما راه حل بدهد و مشکلات اقتصاد کشور را حل کند.
معاون اول رئیس جمهور خاطرنشان کرد: ما باید اصولاً یک بازنگری اساسی به عملکرد پنج دهه گذشته‌مان داشته باشیم و بررسی کنیم کجا‌ها خوب عمل کرده‌ایم تا آن را ادامه دهیم و کجا‌ها می‌توانیم بهتر عمل کنیم تا آن رویه‌ها را اصلاح کنیم. شاید برخی اقداماتی که در دهه ۶۰ یا ۷۰ ضروری بود، امروز دیگر نیازمند تکرار نباشد و نباید همان مسیر را دوباره برویم.
وی با اشاره به چگونگی مطرح شدن ضرورت سهمیه‌بندی دانشگاه‌ها گفت: من سال ۱۳۶۱ به استان هرمزگان رفتم. دانشگاه‌ها هنوز تعطیل بودند و کنکور برگزار نشده بود. در جلسه شورای اداری استان که ۳۱ مدیر حضور داشتند، فقط یک مدیر بومی بود. یعنی استانی با چنین ترکیب مدیریتی باید توسط مدیران غیربومی اداره و توسعه پیدا کند. بحت سهمیه بندی مناطق محروم از همان جا شروع شد. در همان سال‌های ابتدایی انقلاب بحث سهمیه‌بندی برای مناطق محروم آغاز و ابتدا دو سهمیه تعریف شد. سهمیه آزاد و سهمیه مناطق محروم، و حداقل‌هایی برای سهمیه مناطق محروم در نظر گرفته شد به این شرط که فارغ‌التحصیلان این مناطق بعد از پایان تحصیل در مناطق بمانند. البته به مرور، سهمیه‌های دیگری نیز اضافه شد.
عارف افزود: سؤال این است که آیا امروز همان روش‌ها و سازوکار‌ها لازم و مفید هستند یا خیر؟ برای مثال، شیوه جذب استاد در دانشگاه‌ها به جذب افراد کمک می‌کند یا باعث فرار استعداد‌ها می‌شود؟
