روز جهانی فشار خون بالا، که هرساله در تاریخ ۱۷ مه برگزار می‌شود، به افزایش آگاهی و ترویج روش‌هایی برای پیشگیری، شناسایی و کنترل فشار خون بالا می‌پردازد. شعار امسال این روز “فشار خون خود را به‌دقت اندازه‌گیری کنید، آن را کنترل کنید، عمر طولانی‌تری داشته باشید! ” اعلام شده است.
فشار خون بالا همچنان یک چالش عمده بهداشت عمومی است؛ یک قاتل خاموش که بیش از ۲۹۴ میلیون نفر را در منطقه جنوب شرق آسیا تحت تأثیر قرار داده است. عوامل خطر رفتاری قابل تغییر مانند مصرف دخانیات و الکل، مصرف بالای نمک، عدم فعالیت بدنی، رژیم‌های غذایی ناسالم و استرس‌های روانی همچنان به شیوع این بیماری کمک می‌کنند.
براساس اعلام سایما وزد، مدیر منطقه‌ای سازمان بهداشت جهانی در جنوب شرق آسیا، فشار خون بالا یکی از عوامل اصلی مرگ زودهنگام ناشی از حملات قلبی و سکته‌ها در منطقه است، در عین حال ۹ نفر از هر ۱۰ نفر مبتلا به فشار خون بالا از مراقبت‌های مناسب برخوردار نیستند.
وی تأکید می‌کند که تشدید و اجرای ابتکاراتی که رژیم‌های غذایی سالم، فعالیت بدنی، کنترل دخانیات و الکل و کاهش مصرف نمک و چربی‌های ترانس را ترویج می‌کنند، مراقبت‌های بهداشتی اولیه و تأکید بر مشاوره سبک زندگی سالم، استفاده یکسان از پروتکل‌های درمان استاندارد، در دسترس بودن دستگاه‌های معتبر اندازه‌گیری فشار خون، دسترسی عادلانه به دارو‌ها و سیستم‌های نظارتی قوی از جمله مداخلاتی است که به کاهش آمار فشار خون در کشور‌ها کمک می‌کند.
فشار خون بالا یعنی چه؟
برای جریان یافتن خون در شریان‌های بدن و رساندن مواد مغذی به اعضای مختلف، نیازی به نیرویی است که خون را به حرکت درآورد. این نیرو، فشار خون نام دارد که منبع آن قلب است. فشار خون بین دو سطح حداکثر و حداقل در نوسان است؛ هنگام انقباض قلب، خون وارد شریان‌ها می‌شود و فشار خون به بیشترین مقدار خود می‌رسد که به آن فشار خون سیستولیک می‌گویند. در زمان استراحت قلب، زمانی که خون وارد شریان‌ها نمی‌شود، با تخلیه تدریجی خون، فشار خون به کمترین مقدار خود می‌رسد که به آن فشار خون دیاستولیک گفته می‌شود.
فشار خون طبیعی کمتر از ۱۲۰ بر ۸۰ میلی‌متر جیوه است و وقتی فشار خون به‌طور ثابت بالاتر از ۱۴۰ بر ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد، به آن فشار خون بالا اطلاق می‌شود.
علائم فشار خون بالا چیست؟
بیماری فشار خون معمولاً در اوایل بیماری هیچ علامتی ندارد به همین دلیل بسیاری از افراد درمان بیماری را جدی نمی‌گیرند؛ با این حال در برخی موارد ممکن است سردرد‌های شدید، درد قفسه سینه، تاری دید، سرگیجه و علائمی نظیر آن در افراد مبتلا بروز پیدا کند.
ابتلای ۳۲ درصد جمعیت کشور به فشار خون بالا
براساس اعلام وزارت بهداشت، ۳۲ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کشور به فشار خون بالا مبتلا هستند؛ این در حالی است که بیش از ۴۰ درصد از افرادی که به فشار خون مبتلا هستند از بیماری خود مطلع نیستند.
عوارض ناشی از فشار خون بالا چیست؟
ازآن‌جا که بیماری فشار خون در اوایل بیماری علامت خاصی ندارد بسیاری از افراد درمان بیماری را جدی نمی‌گیرند، اما سکته، حمله و نارسایی قلبی، بیماری یا نارسایی کلیه و درد قفسه سینه و… از جمله عوارض ناشی از عدم درمان فشار خون بالا هستند.
راهکار‌های تغذیه‌ای برای کاهش فشار خون
اگرچه بهترین روش درمان فشار خون، مصرف دارو‌هایی است که پزشک برای شما تجویز می‌کند، اما رعایت برخی توصیه‌های تغذیه‌ای و طب سنتی نیز به کنترل فشار خون کمک می‌کند، از جمله:
وزن خود را کاهش دهید. در صورتی که اضافه وزن دارید با دریافت رژیم غذایی مناسب از متخصصان تغذیه، سعی کنید وزن خود را در محدوده طبیعی و ایده‌آل حفظ کنید.
به‌اندازه کافی آب بنوشید، کم‌آبی می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود، بنابراین نوشیدن یک لیوان آب می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
هنگام انتخاب چربی‌ها، روغن‌های غیراشباع مانند روغن زیتون یا کانولا را انتخاب کنید.
غلات کامل را به‌جای نان سفید یا ماکارونی و پاستا انتخاب کنید.
میوه‌ها و سبزیجات تازه را هر روز مصرف کنید، بسیاری از این مواد غذایی غنی از پتاسیم و فیبر هستند که به کاهش فشار خون کمک می‌کند.
مغزها، دانه‌ها یا حبوبات را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید.
مقادیر معتدلی از پروتئین را انتخاب کنید، ماهی، مرغ بدون پوست و سویا بهترین منابع پروتئین سالم هستند.
توصیه‌های طب سنتی برای کاهش فشار خون
طب سنتی ایرانی توصیه می‌کند که برای کاهش فشار خون خود، پا‌های خود را پاشویه کنید. از منظر طب سنتی اولین اقدام در فشار خون بالا، پاشویه با آب و آبغوره، از زانو به پایین است.
در منابع طب ایرانی امتلاء و پری بدن از مواد و یا خشکی رگ‌ها و کاهش قابلیت ارتجاعی آن عامل پرفشاری خون شناخته شده است، ازاین‌رو کاهش دادن میزان غذا و مصرف غذا‌های شکم‌پرکن که چاق‌کننده نیستند مفید است، از جمله این غذا‌ها می‌توان به کرفس، کنگر، هویج، زیتون، لوبیا، گشنیز، جعفری، و لیموترش اشاره کرد.
روغن‌مالی بدن با روغن زیتون تازه یا روغن بادام شیرین در افراد لاغر و خشک‌مزاج می‌تواند کمک‌کننده باشد.
استفاده از برخی گیاهان در غذا‌ها می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند از جمله: سیر، قره‌قاط، سرخ‌ولیک و ریشه گزنه.
