احسان موحدیان-کارشناس مسائل قفقاز: موضوع صلح آذربایجان و ارمنستان که با حضور رؤسای جمهور دو کشور در کاخ سفید مطرح شد، باید در کنار سایر تحولات سیاسی، امنیتی و نظامی در آسیای غربی و مرکزی دنبال شود و این تحولات لازم است که کنار یکدیگر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند. موضوع طرح صلح آذربایجان و ارمنستان با حضور آمریکایی‌ها که طرحی آنگلوساکسونی است، منجر به پیمان ابراهیم ۲ خواهد شد. در این مسیر موضوع نه صرفا به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی بلکه حل‌کردن و گنجاندن آن در مناسبات اقتصادی، سیاسی و امنیتی آسیای مرکزی و حوزه قفقاز است. در گام‌های بعدی چه بسا طرح صلح منجر به پیوستن باکو و ایروان به ناتو منجر شود و حلقه محاصره ایران تشدید و تنگ‌تر گردد.
اتفاقی که دیشب در آمریکا با حضور رؤسای جمهور آذربایجان و ارمنستان رخ داد، نتیجه و محصول سال‌ها غفلت از حوزه قفقاز و عدم درک و بی‌توجهی به تحولات این منطقه است. بدون تعارف باید اذعان داشت که بازیگری ایران در این منطقه به حداقل خود رسیده است و برای بازیابی فرصت و توان‌مان باید هرچه زودتر رایزنی‌ها و مناسبات سیاسی و اقتصادی خود با روسیه، چین و هند را در باره قفقاز فعال نماییم. یکی از اولویت‌های آقای لاریجانی باید معطوف به تحولات اخیر قفقاز باشد.
در این میان ایران باید موضوع زیرساخت‌های مربوط به کریدور شمال و جنوب و اتصال ایران به گرجستان را در دستور کار خود قرار دهد. چون اگر طرح‌آمریکایی‌ها ادامه پیدا کند وضعیت ما بدتر خواهد شد. پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان اظهار داشت که ایران می‌تواند از مسیر‌های ریلی و فرصت‌هایی که هست استفاده نماید. ایران باید همین موضوع را دست بگیرد و زیرساخت‌های مربوط مسأله کریدور شمال-جنوب را در محقق سازد.
این طرح همان عملی‌سازی کریدور زنگزور است؛ حال نام‌اش به طرح ترامپ تغییر کرده است. به هرحال این توقع وجود داشت که ارمنستان اگر در آن مسیر می‌خواهد اقدامی انجام دهد و جاده‌ای بسازد با کمک همسایه‌اش ایران باشد که در طول این سال‌ها مناسبات مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی با آن صورت گرفته است. ایران در حال حاضر از هر ظرفیتی که در ارمنستان بالاخص استان سیونیک برایش ایجاد می‌شود باید بهره‌مند شود. از مناسبات اقتصادی و فرهنگی گرفته تا موضوعات مربوط به مسائل سیاسی و نظامی، همه بستر‌هایی هستند که ایران باید از آنها استفاده نماید. ایران در طول این ۵ سال این کار‌ها را متأسفانه انجام نداد و فی‌الحال عرصه بر ما تنگ شده است.
گفتنی است که طرح ترامپ سندی الزام‌آور نیست و از مفاد مبهمی برخوردار است و اساسا پیمان صلح قرار است بعدا امضا شود، ضمن اینکه جزئیات فنی آن هم مشخص نبوده و ترامپ هم شخصی است که به امور نمایشی علاقه‌مند است؛ لذا این‌گونه نباید تصور شود که با این طرح یک صلح پایدار و جدی در منطقه قفقاز برقرار خواهد شد.
ایران در حال حاضر در چند جبهه درگیر است، هم باید در برابر کریدور زنگزور اقدامات ضدایرانی را خنثی نماید، هم باید نقشه خلع‌سلاح حشدالشعبی و حزب‌الله در عراق و لبنان را مهار کند تا از این منظر تهدیدات ژئوپولوتیکی را کاهش دهد.
