دکتر هادی فارسیانی – عضو هیأت علمی گروه میکروب‌شناسی و ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: عامل این بیماری، باکتری گرم منفی بوردتلا پرتوسیس است که از طریق قطرات تنفسی منتشرشده با سرفه، عطسه یا صحبت کردن از فرد بیمار به اطرافیان منتقل می‌شود. پس از ورود به بدن، باکتری در نای و برونش‌ها تکثیر یافته و با تخریب سلول‌های مژه‌دار دستگاه تنفسی، زمینه ابتلا به عفونت‌های ثانویه مانند پنومونی را فراهم می‌کند.
سیاه‌سرفه؛ از سرماخوردگی تا حمله‌های شدید سرفه
فارسیانی خاطرنشان کرد: بیماری دارای سه مرحله بالینی است. ابتدا مرحله نزله‌ای که شبیه سرماخوردگی است و تا دو هفته به طول می‌انجامد و مسری‌ترین فاز بیماری به شمار می‌رود. مرحله دوم یا حمله‌ای، با سرفه‌های شدید، تنفس دشوار، تهوع و استفراغ همراه است. در این مرحله، کودک ممکن است تا صد بار در روز دچار حمله سرفه شود. نهایتاً در مرحله نقاهت که چند هفته طول می‌کشد، علائم کاهش یافته، اما بدن هنوز مستعد عفونت ثانویه است که می‌تواند منجر به مرگ شود.
اهمیت واکسیناسیون کامل و به‌موقع
به گفته این متخصص، سیاه‌سرفه در کودکان زیر یک سال و در کشور‌هایی با پوشش واکسیناسیون پایین، مانند کشور‌های درگیر جنگ یا بدون زیرساخت مناسب، بیشترین آمار ابتلا و مرگ‌ومیر را دارد.
وی ادامه داد: در ایران با آغاز واکسیناسیون همگانی از سال ۱۳۶۳، بروز بیماری به‌شدت کاهش یافته است. واکسن سیاه‌سرفه همراه با واکسن دیفتری و کزاز در پنج نوبت (۲، ۴، ۶ و ۱۵ ماهگی و ۴ تا ۶ سالگی) تزریق می‌شود، اما ایمنی ایجاد شده دائمی نیست و توصیه می‌شود هر ۱۰ سال یک‌بار، واکسن تقویتی تزریق شود.
فارسیانی با استناد به گزارش سازمان جهانی بهداشت گفت: سالانه حدود ۵۰ میلیون نفر در دنیا به سیاه‌سرفه مبتلا می‌شوند که ۲۰۰ هزار نفر از آنها جان خود را از دست می‌دهند. در ایران نیز در سال ۱۴۰۲، بیش از ۱۱۰۰ مورد ابتلا و حدود ۵۰ تا ۱۰۰ مورد فوت ناشی از سیاه‌سرفه گزارش شده است که اغلب مربوط به اتباع غیرایرانی و کودکانی است که واکسن دریافت نکرده‌اند.
هشدار برای کودکان زیر یک سال
وی تأکید کرد: کودکان زیر یک سال، حتی در صورت دریافت دو نوبت واکسن، هنوز ایمنی کافی ندارند و در معرض خطر جدی هستند. از این‌رو خانواده‌ها باید نکات بهداشتی را به‌طور جدی رعایت کنند و تماس نوزادان با افراد بیمار به‌ویژه مبتلایان به سرفه شدید به‌طور کامل محدود شود.
این متخصص باکتری‌شناسی پزشکی، دارو‌های خوراکی آزیترومایسین و اریترومایسین را مؤثرترین درمان برای کنترل علائم بیماری دانست و گفت: ایزوله‌سازی بیمار در منزل یا مراکز درمانی و رعایت بهداشت فردی از سوی اطرافیان، در جلوگیری از شیوع بیماری بسیار مؤثر است.
بنابر اعلام وزارت بهداشت، فارسیانی در پایان خاطرنشان کرد: پیشگیری مؤثر از سیاه‌سرفه نیازمند ترکیبی از واکسیناسیون به‌موقع، رعایت بهداشت، تشخیص زودهنگام و اقدامات درمانی مناسب است.
وی افزود: تقویت ایمنی عمومی جامعه و آگاه‌سازی مردم درباره اهمیت واکسیناسیون، کلید کنترل بیماری‌های خطرناک است.
