این که قیمت نهاده های دامی به مراتب بسیار بالا رفته و بسیاری از دامداری های سنتی به دلیل نداشتن پروانه از سهمیه نهاده های دولتی محروم هستند، همچنین دام های سنتی به لحاظ بهداشتی و تغذیه ای نسبت به دامداری صنعتی حساس ترند و از طرفی کیفیت پایین نان در بسیاری از واحد های خبازی در روستاها سبب شد تا نان بیشتر مصرف دام و طیور پیدا کند؛ شکی نیست، ولی وضعیتی شده که به گفته خبرنگاران گسترش عرضه شیر فله ای سلامت جامعه استان را تهدید می کند.
بررسی تاریخی از احتمال خطرپذیری آلودگی شیرهای تولید خام به لحاظ باقی مانده دارویی و یا سم آفلاتوکسین در دامداری های سنتی همواره وجود داشته است، اما هیچ وقت منجر به خطر و تهدید عملی به سلامت جامعه نشد، موضوعی که امروز بیشتر نگرانی اصحاب رسانه را به دنبال داشته، واقعیت تولید نان های بی کیفیت و مصرف آن در دام و مهمتر استقبال مردم به مصرف شیر فله ای است.
رعایت استانداردها یک ضرورت استراتژیک است
طبق اظهارات مدیر کل استاندارد مازندران شیر خام همانند دیگر محصولات کشاورزی مشمول استاندارد اجباری نیست. اما گزارش کارشناسان و مردم مبنی بر این که عمده نان های بی کفیت قوت غالب دامداری‌های سنتی در مازندران شده است و نان دارای کپک شیر تولیدی را با خطر سم فلاتوکسین مواجه می کند، واقعیت دارد.
عباس رحیمی افزود: بر اساس نظارت ها و بررسی های صورت گرفته کارخانه های تولید محصولات لبنیات مازندران که سیر مصرف مواد اولیه و اصلی شیر را رعایت می کنند در خصوص تولید و مصرف شیر استاندارد مشکلی ندارند.
وی توضیح داد:محصولات خام کشاورزی مشمول استاندارد اجباری نیستند، بنابراین صادرات مرکبات و برنج از سوی سازمان استاندارد نظارت مستقیم نمی شوند اما مسوولیت اجتماعی اداره کل استاندارد با همکاری جهادکشاورزی و سازمان غذا و دارو، نسبت به باقی مانده سموم در محصولات کشاورزی تحت نظارت است و تا کنون گزارشی از وجود مشکلات محصولات کشاورزی استان به لحاظ آلودگی ارایه نشده است.
مدیر کل استاندارد مازندران با بیان این که رقابت، کیفیت و الزامات استاندارد محصولات و کالاها را در بازار کشورهای پیشرفته مشخص می کند، گفت: اما در کشور ایران همچنان استاندار اجباری برای ۳۶ هزار کالا تعریف شده است. خوشبختانه طبق برسی های میدانی افکار عمومی نسبت به علامت استاندارد روی هر گونه کالا که مشمول استاندارد اجباری باشد یا نباشد اهتمام می کند و این یک گام به جلو بریا توسعه است.
رحیمی با بیان این که در استاندارد سازی کمبود نقدینگی و سرمایه گذاری اصلا مطرح نیست بلکه اجرا و رعایت استاندارد ها مهم است، خاطر نشان کرد: استاندارد ها امروزه یک ضرورت استراتژیک است و واحدهای تولیدی با رعایت استاندارد تاب آوری را افزایش می دهند و رونق اقتصادی واحد را دوچندان می کنند. صد البته مسایل ناترازی های انرژی هم فقط با رعایت الزامات استاندارد مرتفع خواهد شد.
وی با اظهار این که توسعه فرهنگ رعایت الزامات استاندارد وظیفه این سازمان ملی استاندارد است، گفت: اداره کل استاندارد مازندران همسو با این رویکرد راه اندازی آزمایشگاه آنالیز مواد غذایی در بندر امیرآباد را برای نهاده های دامی به خصوص گندم، ذرت و جو که ۸۰ درصد نهاده ها کشور در بنادر شمالی وارد کشور می شود را آماده بلهره برداری مرده است.
وی آزمایشگاه استراتژیک آنالیز مواد غذایی در بندر امیرآباد را بسیار مهم توصیف کرد و گفت: این آزمایشگاه با سرمایه گذاری ۷۰ میلیارد تومان شنبه آینده به بره برداری خواهد رسید.
وجود مقررات سختگیرانه ایران به وجود سم آفلاتوکسین در شیر نسبت به دیگر کشورهای دنیا
اگرچه افزایش قیمت لبنیات صنعتی طی چند سال اخیر سبب کم شدن سرانه مصرف لبنیات شده و به طور طبیعی میل به تهیه لبنیات از واحدهای سنتی عرضه لبنیات را بیشتر کرده است. اما این وضعیت فله‌فروشی لبنیات با توجه به حساس بودن لبنیات در زمینه سلامت و مستعد بودن این محصولات و بویژه شیر در انتقال برخی بیماری‌ها به نظارتی جدی و گسترده نیاز دارد.
یکی از دامپزشکان مازندران و از اعضای اصلی پویش کیفیت محصولات غذایی کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، خطر باقی مانده دارویی و سموم در دامداری های سنتی و صنعتی را دور از انتظار ندانست و گفت: همواره طی ۲ دهه گذشته اسنادی مبنی بر وجود طر سم آفلاتوکسین در شیر های تولیدی کشور ارای نشده است، اما اظهارات تحلیلی کارشناسان و مردم درافکار عمومی مطح می شود.
اسماعیل خاتمی مقدم که در دهه نود مدیریت انجمن صنایع غذایی و دارویی مازندران را بر عهده داشته است، افزود: خطر وجود سم آفلاتوکسین ناشی از مصرف نان و یا دانه های غلات از جمله ذرت و جو در هر یک از دامداری های سنتی و صنعتی وجود دارد، چراکه در بسیاری از مواقع بر اساس مستندات به دلایلی مختلف انواع نهاده های دامی که از کشورهای مبدا تاییده سلامت و استاندارد را دارند، اما در انبار های بنادر و کمرگ به موقع ترخیص نمی شود، بنابراین با خطر رطوبت و کپک مواجه می شوند. چه بسا دامپزشکی مازندران نیز در این خصوص گزارشی هایی را ارایه کرده است.
وی با توضیح این که وجود رطوبت بالا در استان های شمالی خطر کپک زدن نهاده های دامی را دوچندان می کند، توضیح داد: این که در مبادی ورودی نهاده های دامی به کشور تحت کنترل است ،شکی نیست، اما نحوه انبار داری ، نگهداری و ترخیص به موقع نهاده بسیار مهم است، وضعیتی که همواره چالش نوسانات قیمت ارز، یارانه ای و یا آزاد بودن، توزیع سهمیه ای و بازار آزاد خطر آلودگی نهاده ها را دو چندان می کند.
وی به روش های تحقیقاتی و نمونه برداری از وجود سم در شیر های تولیدی در دامداری سنتی و صنعتی را جامع ندانست و گفت:از آن جایی که عدد استاندارد مقدار وجود سم مجاز آفلاتوکسین در شیر در ایران نسبت به کشورهای پیشرفته محدود تر و بسیار سختگیرانه تر است، تحقیقات آن باید جامع تر و دقیق تر باشد.
این دامپزشک مازندران با توضیح این که امروزه دردامداری های سنتی بر خلاف گذشته دام های دو رگه و حتی سه رگه که به لحاظ بهداشتی و تغذیه ای بسیار حساس هستند، گفت: به همین دلیل خطر آلودگی شیر در این واحد بیشتر است، اما به این معنا نیست که در دامداری صنعتی این خطر وجود ندارد، چراکه اگر نهاده های دامی به درستی نگهداری نشود و به موقع توزیع صورت نگیرد، خطر کپک زدگی و افزایش مقدار مجاز باقی مانده سم در محصول تولیدی شیر دور از انتظار نیست.
این فعال صنایع لبنی ناهماهنگی بین دستگاه‌های نظارتی و نبود اولویت در این بخش را عامل دیگر در بروز این وضعیت عنوان کرد و یادآور شد:قطع به یقین دولت و بخش نظارتی که نقش حامی مصرف کننده را در بخش سلامت و کیفیت دارد به مراتب مسوولیت‌اش جدی است. من منتقد هر سه دستگاه هستم که قطعاً در این زمینه خوب عمل نمی کنند.
خاتمی مقدم گفت:مصرف‌کننده‌ای که روز به روز قدرت خریدش کمتر و سبدش کوچک‌تر می‌شود، ترجیح می‌دهد ماده خام تهیه کند و خودش در خانه فرآوری را انجام دهد. پس بخشی از این گرایش‌ها هم مربوط به این موضوع است. متأسفانه بخش اقتصادی ما چه در بخش تشکل‌های اقتصادی و چه سازمان‌های دولتی کلاً سکوت کردند و هر گاه سوالی پرسیده می‌شود نشنیده می‌گیرند.
این فعال صنعت لبنیات کشور گفت : فراموش نکنیم مراکز فله نسبت هزینه به درآمدشان خیلی مناسب‌تر از بخش صنعت است. یعنی میزان درآمدشان به مراتب بیش از سرمایه‌گذاری انجام شده‌اشان است. یک محاسبه اقتصادی بر مبنای حاشیه سود نشان می‌دهد سود فله‌فروشی به ازای یک واحد کالا حدود ۶ برابر سود کارخانه در صنایع تبدیلی است. سرمایه‌گذاری بسیار محدودی هم می‌خواهد. به عبارتی اشتغال پایدار ما در حال حرکت به سمت اشتغال ناپایدار است. جدا از بحث ایمنی غذا، امنیت اقتصادی هم جای بحث دارد.
طبق آمار حدود سه میلیون راس دام سبک و سنگین که ۷۰ درصد آن در قالب دامداری کوچک و سنتی است، همچنین سالانه ۹۰۰ هزار تن شیرخام در کارخانه های لبنی مازندران مصرف می شود.
