بررسی موقعیت رئیس‌جمهور و حامیان او در شرایط جدید
سرانجام آن کورسوی امید هم از بین رفت، قعطنامه پیشنهادی روسیه و چین برای تمدید اسنپ‌بک رای نیاورد؛ مکانیسم ماشه فعال شد و تحریم‌هایی که زاده دوران ۸ سال ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد هستند، برخواهند گشت. اینکه تحریم‌ها چه خواهند بود و چه تاثیری بر وضعیت مردم ایران می‌گذارد بحثی مجزا و تخصصی است، اما نکته مهم دیگر این است که بازگشت تحریم‌ها، در سیاست داخلی چالشی بزرگ برای مسعود پزشکیان است.
او که با وعده تنش‌زدایی به ریاست‌جمهوری رسیده بود، حالا در وضعیتی قرار گرفته که نه‌تنها تنش‌زدایی صورت نگرفته، بلکه کار گره‌های دیگری هم خورده است تا پازل مشکلات پزشکیان تکمیل شود. با فعال شدن مکانیسم ماشه، قلم‌های تحلیل‌گران هم فعالیت خود را در این محور قرار دادند و نکته‌هایی را نوشته‌اند که سمت‌وسوی آنها به ایران پس از بازگشت تحریم‌هاست که در این زمینه، احمد زیدآبادی و محمد فاضلی پیش‌رو شده و با نوشتن یادداشت‌هایی، سوالاتی را مطرح کرده که شاید جا داشته باشد رئیس‌جمهور در خلوت خود به آنها جواب دهد.
پزشکیان در نقش جلیلی
احمد زیدآبادی در یادداشتی کوتاه که در کانال تلگرامی‌اش منتشر کرد، آورد: «نمی‌خواهم او را [پزشکیان]مقصر این وضعیت جلوه دهم، چون اغلب مؤلفه‌های دخیل در این ماجرا در کنترل او نبوده است. با این حال، او لازم است صریح و صادقانه به مردم توضیح دهد که الان دقیقاً برنامه‌اش چیست و چه می‌خواهد بکند؟» و در پایان اینگونه می‌نویسد: «آقای پزشکیان در این روز‌ها نیازمند خلوتی طولانی برای تأملی ژرف درباره ناگزیری به ایفای نقش رقیب انتخاباتی خود است! در واقع او به قصد نجات ما از برنامه سعید جلیلی پا به مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری گذاشت و اقشاری از مردم نیز به همین دلیل به او رأی دادند. حالا او ناگزیر است نقش آقای جلیلی را بازی کند! شاید خودش به دلیل مشغله‌های اجرایی بی‌امان متوجه این موضوع نباشد، اما قدری تأمل، تصویر کلی را برایش شفاف می‌کند.»
پسا ماشه
در نمونه دیگر، محمد فاضلی یادداشتی درباره ایران پساماشه نوشت و در کانال تلگرامی‌اش منتشر کرد که در ابتدای آن آمده بود: «سطح بحث و تحلیل در داخل ظاهراً در حد ناسزا گفتن به جلیلی/ظریف؛ دعوا بر سر خوب یا بد بودن برجام؛ ظالم بودن یا نبودن غرب؛ و چیز‌هایی در همین حد است.»، اما او با پرسش: «فراتر از این چه؟» ۷ سوال را مطرح می‌کند که باید ابتدا سیستم به آن پاسخ دهد.
او می‌پرسد: «۱- برنامه همکاری اقتصادی راهبردی با چین و مؤثر بر سرنوشت امنیت‌توسعه کشور چیست؟ ۲- تکلیف سیاست صنعتی چه می‌شود؟ برای تاب‌آوری بنگاه‌ها و حفظ حداقلی از رشد اقتصادی و ممانعت از بیکاری گسترده چه می‌کنید؟ ۳- برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و به شدت تحت فشار تورم، بیکاری و تکانه‌های روانی ناشی از فضای تحریمی چه می‌کنید؟ ۴- برای رابطه تنش‌آمیز مجلس و دولت، و رانت‌جویی‌های سیاسی و اقتصادی موجود در این رابطه، که در نهایت به ناکارآمدی، بی‌عملی و نارضایتی عمومی می‌انجامد، چه می‌کنید؟ ۵- برای کاستن از موانعی که بوروکراسی در مسیر فعالیت بخش خصوصی ایجاد می‌کند، و برای کاستن از هزینه‌های مبادلاتی سنگینی که فعالیت اقتصادی مولد را زمین‌گیر کرده‌اند، چه می‌کنید؟ ۶- برای از میان بردن عوامل تحریک‌کننده نارضایتی اجتماعی و متغیر‌هایی که به همبستگی اجتماعی ضربه می‌زنند، چه برنامه‌ای دارید؟ ۷- برای سخن گفتن در دنیای پساماشه، در دنیایی که دیگر برجام نیست، از چه زبانی استفاده می‌کنید؟»
عصر جدید
هرچند که شاید در نگاه ساده اینطور به نظر می‌رسد که اسنپ‌بک بازگشت تحریم‌های دوره احمدی‌نژاد است، اما نکته اساسی این است که جهان در سال ۲۰۲۵ تفاوت‌هایی آشکار با جهان آن زمان را دارد و زبانی که در جهان حکم‌فرماست زبان دیگری است. نمونه‌های زیادی را می‌توان مثال زد که حاکی از تحول در جهان است. به همین نمونه آمریکا توجه کنیم؛ آن موقع باراک اوباما در کاخ سفید بود و امروز دونالد ترامپی روی صندلی او نشسته است که هیچ رفتار و عمل او قابل پیش‌بینی نیست.
در چنین وضعیتی، شاید لازم باشد که به قول احمد زیدآبادی، پزشکیان کمی تأمل کند و حداقل برای خودش توضیح دهد که چه خواهد کرد؟ در شرایط امروز جهان آیا نیاز است که کشتیبان را سیاستی دگر آید یا اینکه با همان دست فرمان گذشته می‌توان پیش رفت و تاخت و مردم را دعوت به مقاومت کرد. پرسش از خود برای عصر جدید از سوی رئیس‌جمهور پیش‌شرط است و البته که گام بزرگ‌تر این است که اگر پرسش از خود در کار بود و خود رئیس‌جمهور هم به سیاستی دگر اعتقاد پیدا کرد، نوبت به اقناع بالانشین‌ها خواهد رسید.
منبع: هم‌میهن
