کمبود نقدینگی، عامل تعطیلی ۵۳ درصد از واحد‌های صنعتی غیر فعال

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس حاکی است: براساس آمار‌های ارائه شده توسط سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، بیش از ۵۲ هزار واحد صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور به بهره برداری رسیده است که از این تعداد حدود ۴۵۴۹۸ واحد صنعتی فعال و حدود ۶۵۸۹ واحد صنعتی غیرفعال هستند.

همچنین، طی نیمه دوم دهه ۹۰ شمسی به شمار واحد‌های صنعتی غیرفعال، به طور قابل توجهی افزوده شده است. به طوری که از ۶۵۸۹ واحد صنعتی غیر فعال، حدود ۳۶۹۶ واحد صنعتی یعنی حدود ۵۶ درصد از واحد‌های صنعتی غیر فعال، در فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تاکنون تعطیل شده‌اند.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس از وضعیت واحد‌های صنعتی کشور حاکی از آن است که، از کل واحد‌های به بهره برداری رسیده تعداد ۴۸۱۲۴ (حدود ۹۲ درصد) از واحد‌های صنعتی خرد و کوچک، تعداد ۳۰۶۴ واحد صنعتی (۶ درصد) با مقیاس متوسط و تنها ۸۹۹ واحد صنعتی (۲ درصد) در مقیاس بزرگ می‌باشند. همچنین، از میان واحد‌های صنعتی فعال در شــهرک‌های صنعتی نیز حدود ۱۳۸۸۳ واحد صنعتی (۳۱ درصد) با ظرفیت بالای ۷۰ درصد مشغول به فعالیت هستند، تعداد ۱۷۱۱۴ واحد صنعتی (۳۸ درصد) حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد از ظرفیت خود را به کار گرفته‌اند و حدود ۱۴۵۰۱ واحد صنعتی (۳۲ درصد) با ظرفیت کمتر از ۵۰ درصد مشغول به فعالیت می‌باشند.

براساس این گزارش، ۵۳.۶ درصد از واحد‌های صنعتی غیرفعال در شهرک‌های صنعتی به دلیل کمبود نقدینگی، ۱۶.۹ درصد از واحد‌های صنعتی تعطیل شده در شهرک‌های صنعتی به دلیل عدم تقاضای بازار، نزدیک به ۴ درصد از واحد‌های صنعتی به دلیل اختلاف فیمابین شرکا، نزدیک به ۴ درصد از واحد‌های صنعتی غیرفعال به دلیل عدم تأمین مواد اولیه، حدود ۱.۳ درصد از واحد‌های صنعتی غیرفعال به دلیل فرسودگی ماشین آلات و ضعف تکنولوژی، ۰.۹ درصد از واحد‌های صنعتی تعطیل به موجب مشکلات زیرساختی، ۰.۸ درصد از واحد‌های غیرفعال به دلیل مشکلات قضایی و حدود ۲۰ درصد از واحد‌های صنعتی تعطیل در شهرک‌های صنعتی نیز به دلیل مواجهه با ترکیبی از مشکلات اشاره شده از ادامه فعالیت بازمانده‌اند.

همچنین، بررسی میزان تشکیل سرمایه در ماشین آلات و لوازم کسب و کار بیانگر آن است که به علت مستهلک بودن خطوط تولید، تشکیل سرمایه در ماشین آلات و لوازم کسب و کار در دو بخش “صنایع و معادن” و “خدمات”، افول چشمگیری را تجربه کرده است. به این صورت که تشکیل سرمایه در ماشین آلات کسب و کار‌های فعال در بخش صنایع و معادن ۵۷ درصد و در بخش خدمات ۵۹ درصد کاهش یافته است. در واقع، فرسودگی ماشین آلات خطوط تولید و ناکامی در اجرای طرح نوسازی صنایع در عمل منجر به آن شده که بخش قابل توجهی از سرمایه گذاری‌های انجام شده در اقتصاد کشور، صرف جبران استهلاک سرمایه و حفظ ظرفیت‌های تولیدی موجود شود. براساس آمار‌های منتشر شده توسط سازمان ملی بهره وری، به واسطه مستهلک شدن سرمایه‌های فیزیکی متوسط رشد بهره وری کل عوامل تولید در بخش صنعت طی دهه ۹۰، ۰.۲ درصد برآورد شده است.

این در حالی است که براساس تکالیف مندرج در برنامه هفتم توسعه، تحقق حداقل یک‌چهارم از رشد اقتصادی سالیانه باید از محل ارتقای بهره‌وری صورت پذیرد. بدیهی است دستیابی به این هدف صرفاً در سایه نوسازی و بازسازی واحد‌های صنعتی موجود امکان‌پذیر خواهد بود. اهمیت نوسازی از آنجا بیشتر درک می‌شود که از ۵۲ هزار واحد صنعتی مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور، حدود ۹۲ درصد از واحد‌های صنعتی خرد و کوچک هستند که ۳۲ درصد آنها با ظرفیت کمتر از ۵۰ درصد مشغول به فعالیت می‌باشند.

همچنین براساس این گزارش، روند تبدیل واحد‌های صنعتی با فعالیت کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت به واحد‌های غیرفعال به‌طور قابل‌توجهی از نیمه دوم دهه ۹۰ شمســی تشدید شده است؛ به نحوی‌که، ۵۶ درصد از واحد‌های صنعتی غیرفعال در فاصله ســال‌های ۱۳۹۶ تاکنون به دلایل متعدد از جمله کمبود نقدینگی، تخصیص نامناسب آن و نیز عدم هدایت مؤثر نقدینگی موجود به بخش تولید، نارسایی در تأمین مواد اولیه، فرسودگی ماشین آلات و ضعف تکنولوژی، مشکلات زیرســاختی، قضایی، اداری و … تعطیل شده‌اند.