محمدرضا محمدی فوق تخصص روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان و رئیس مرکز تحقیقات روان‌پزشکی در رابطه با تأثیر روانی حملات اخیر رژیم صهیونی بر روان افراد به‌خصوص کودکان، نکاتی را متذکر شد و گفت: در شرایط بحرانی ناشی از جنگ، اضطراب، نگرانی و افسردگی از شایع‌ترین پیامد‌های روانی هستند که هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. جنگ همانند بلایای طبیعی مانند زلزله یا سیل، یکی از سخت‌ترین رویداد‌هایی است که ممکن است در زندگی افراد رخ دهد، اما با توجه به ماهیت درگیری‌ها، تنش و استرس ناشی از آن بسیار بیشتر است.
وی ادامه داد: در جریان اتفاقات اخیر در تهران و سایر شهرها، بیش از ۹۰ درصد صدا‌های شنیده‌شده مربوط به سامانه‌های پدافند هوایی داخلی بوده است، نه اصابت مستقیم موشک‌های دشمن؛ صدای این سامانه‌ها برای مقابله با تهدید‌های احتمالی و دور نگه‌داشتن پرنده‌های دشمن طراحی شده و به ندرت مربوط به انفجار مستقیم بمب یا موشک است؛ بنابراین، آگاهی‌بخشی به کودکان و نوجوانان درباره منشأ این صدا‌ها می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش اضطراب آنها داشته باشد.
محمدی اذعان کرد: نگرانی و اضطراب مداوم، استرس‌های پی‌درپی به‌ویژه تحت تأثیر جنگ روانی و رسانه‌ای دشمن که با انتشار اخبار غیرواقعی و هدفمند، قصد ایجاد وحشت عمومی دارد، احساس بی‌قراری و تنش جسمانی، کاهش تمرکز و اختلال در حافظه، خستگی مداوم و ضعف جسمی که ناشی از ترشح بیش‌ازحد هورمون‌های استرس، فوبیای مرگ یعنی ترس اغراق‌شده از مردن یا آسیب‌دیدن، به‌ویژه در کودکان، پرخاشگری یا انزواطلبی، علائم جسمی ناشی از اضطراب مانند سردرد، سرگیجه، اختلالات گوارشی، تکرر ادرار و تپش قلب، اختلال خواب یعنی بی‌خوابی، بیداری مکرر، افسردگی و غمگینی، حملات پانیک (وحشت) یعنی بروز ناگهانی علائم شدید اضطرابی مانند تپش قلب، تنگی نفس، تعریق شدید و ترس از مرگ، که معمولاً بدون علت خارجی رخ می‌دهد و ظرف چند دقیقه فروکش می‌کند و اختلال روانی پس از سانحه (PTSD) یعنی در صورت عدم درمان اضطراب حاد طی یک ماه، ممکن است علائم به اختلالی مزمن تبدیل شوند که نیاز به درمان تخصصی دارد.
درمان به‌موقع
این فوق تخصص روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان اظهار داشت: اضطراب‌های شدید اگر در یک ماه اول پس از حادثه درمان نشوند، ممکن است به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) تبدیل شده و تا دو سال ادامه یابند. درمان در مراحل اولیه بسیار مؤثرتر بوده و معمولاً با مشاوره، روان‌درمانی و در برخی موارد با دارو قابل کنترل است.
وی توصیه کرد: شناخت و پذیرش این علائم، گام نخست در حفظ سلامت روانی جامعه در بحران‌هایی مانند جنگ، زلزله یا سیل است؛ بنابراین ایجاد آرامش ذهنی از طریق اطلاع‌رسانی صحیح، حمایت روانی خانوادگی و مراجعه به متخصصان، می‌تواند زمینه‌ساز عبور ایمن از دوران بحرانی باشد.
راهکار برای مقابله با اضطراب و استرس در دوران جنگ
محمدی در ادامه گفت: حفظ آرامش فردی و رسیدگی به نیاز‌های کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای باید در اولویت قرار گیرد. این گروه‌ها بیشتر در معرض آثار مخرب روانی جنگ هستند. مراقبت مناسب، به کاهش فشار روانی و احساس امنیت کمک می‌کند.
ایجاد فضای آرام و حمایتی در خانه
این فوق تخصص روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان تصریح کرد: محیط خانوادگی باید مکانی برای کاهش تنش باشد. والدین با حفظ آرامش، حمایت عاطفی و گفت‌و‌گو با فرزندان در حد فهم آنها، نقش مهمی در کاهش اضطراب کودکان ایفا می‌کنند. صادقانه صحبت کردن درباره شرایط و پاسخ به سوالات کودکان در چارچوبی قابل درک، از راهکار‌های مؤثر روانی است.
تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی
محمدی بیان کرد: تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، دعا و ذکر، یا حتی نوشتن احساسات در دفترچه شخصی، از ابزار‌های ساده، اما مؤثر در کاهش اضطراب و تنش هستند.
مشورت با متخصصان سلامت روان
وی افزود: در صورت شدت گرفتن علائم مانند بی‌خوابی، بی‌قراری، اختلال تمرکز یا بروز حملات پانیک، مشاوره با روان‌پزشک یا روان‌شناس ضروری است. اختلالات ناشی از جنگ، اگر زود درمان شوند، به‌راحتی قابل کنترل هستند.
انجام تمرینات آرام‌سازی (ریلکسیشن)
این فوق تخصص روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان متذکر شد: تکنیک‌هایی نظیر تنفس عمیق (دم ۴ ثانیه، نگه‌داشتن ۴ ثانیه، بازدم آرام) باعث کاهش تنش‌های جسمانی می‌شوند. انجام این تمرینات چند نوبت در روز توصیه می‌شود.
تمرین آگاهی ذهنی (مایندفولنس)
وی تاکید داشت: توجه آگاهانه به محیط پیرامون، مثلاً دقت به پنج چیز که می‌بینید، چهار صدا که می‌شنوید، سه چیزی که لمس می‌کنید، دو بویی که استشمام می‌کنید و یک طعمی که می‌چشید، ذهن را از افکار منفی خارج می‌کند.
عدم تأخیر در درمان حملات وحشت (پانیک)
محمدی ادامه داد: در صورت بروز علائم حملات پانیک مانند تپش قلب ناگهانی، تنگی نفس یا احساس مرگ، مراجعه فوری به روان‌شناس یا روان‌پزشک ضروری است. این علائم با دارو و مشاوره قابل کنترل هستند.
زندگی در لحظه؛ نه گذشته نه آینده
وی مطرح کرد: اضطراب آینده، یکی از منابع اصلی نگرانی است. به جای فکر کردن به «اگر»های احتمالی و سناریو‌های آینده، تمرکز بر لحظه اکنون و بهره‌گیری از فرصت‌های مثبت، مسیر مناسبی برای حفظ آرامش روانی است.
آگاهی از نقش افکار در اضطراب
این فوق تخصص روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان توصیه کرد: آموزش اینکه افکار منفی چگونه می‌توانند اضطراب را تقویت کنند، و جایگزینی آنها با واقع‌نگری، یکی از تکنیک‌های شناخت‌درمانی برای کاهش استرس جنگی است.
اضطراب قابل درمان است
محمدی در پایان خاطر نشان کرد: اضطراب ناشی از جنگ و بحران، در صورت شناسایی و درمان زودهنگام، کاملاً قابل کنترل است. متخصصان توصیه می‌کنند که افراد به جای انکار یا سرکوب احساسات خود، به‌صورت آگاهانه و علمی برای کاهش آن اقدام کنند. بازگشت به زندگی روتین، تقویت روابط اجتماعی، بهره‌گیری از تکنیک‌های آرام‌سازی و مراجعه به مشاور، مهم‌ترین ابزار‌هایی هستند که مسیر عبور از بحران را هموار می‌کنند.
منبع: وبدا
