عناب از جمله میوه‌هایی است که به جرات می‌توان گفت در حقش اجحاف شده است، درواقع عناب باوجود خواص و سابقه بالای تاریخی، به اندازه میوه‌هایی مانند سیب و گلابی محبوب و مشهور نیست. عناب را به صورت میوه، آب‌میوه و خشک می‌توان خورد. رنگ عناب، ترکیبی از قرمزو قهوه‌ای است که از روشن تا تیره تغییر می‌کند. اگرچه برخی از افراد مبداء عناب را چین و کشور‌های جنوب آسیا می‌دانند، ولی اکنون عناب در همه جای دنیا به راحتی یافت می‌شود. عناب برای کاهش وزن نیز مفید است چرا که با کمترین کالری ممکن فیبر و پروتئین بدن را فراهم می‌کند و چاق کننده نیست.
عناب سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و مواد مغذی ارگانیک است و ارزش غذایی بالایی دارد:
در ۱۰۰ گرم عناب:
کالری ۷۹
فیبر ۱۰ گرم
آب ۷۷٫۸۶ گرم
انرژی ۷۹ کیلوکالری
پروتئین ۱٫۲ گرم
چربی ۰٫۲ گرم
کربوهیدرات ۲۰٫۲۳ گرم
کلسیم ۲۱ میلی‌گرم
آهن ۰٫۴۸ میلی‌گرم
منیزیم ۱۰ میلی‌گرم
فسفر ۲۳ میلی‌گرم
پتاسیم ۲۵۰ میلی‌گرم
سدیم ۳ میلی‌گرم
زینک ۰٫۰۵ میلی‌گرم
ویتامین C ۶۹ میلی‌گرم
تیامین ۰٫۰۲ میلی‌گرم
ریبوفلاوین ۰٫۰۴ میلی‌گرم
نیاسین ۰٫۹ میلی‌گرم
ویتامین B ۶، ۰٫۰۸ میلی‌گرم
ویتامین B ۱۲، ۰
ویتامین RAE, A ۲ میکروگرم
ویتامین IU, A ۴۰ میلی‌گرم
اسید‌های چرب ۰
کلسترول ۰
عناب سرشار از ویتامین C و مواد معدنی است. عناب دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور است و حاوی پکتین (به عنوان کلسیم پکتات) به عنوان فیبر محلول موثر در کاهش چربی و قند خون است. محتوای چربی کل میوه عناب بسیار کم است.
خواص کم نظیر عناب
عناب سرشار از خواصی است که برشمردن این خواص، می‌تواند به ترغیب افراد برای مصرف عناب کمک کند:
کاهش اضطراب
کاهش استرس و اضطراب از خواص مهم عناب است. عناب مانند برخی دارو‌های شیمیایی مبارزه با استرس عمل می‌کند، با استفاده از عصاره عناب یا مصرف میوه‌ی آن هورمون‌های شما تنظیم می‌شود و این موضوع، به ذهن و بدن شما آرامش می‌بخشد.
درمان سرطان
برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بین ترکیبات زیست‌فعال در عناب و کاهش فعالیت رادیکال‌های آزاد و گسترش سلول‌های سرطانی همبستگی مثبتی وجود دارد. عناب خاصیت آنتی‌اکسیدانی قابل توجهی دارد. آنتی اکسیدان‌های موجود در عناب عامل بسیار مؤثری در پیشگیری از سرطان و سایر بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی هستند.
درمان اختلالات خواب
بسیاری از افراد با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می‌کنند و به نظر می‌رسد عناب می‌تواند تا حد زیادی این مشکل را حل کند. مصرف عصاره‌ی عناب می‌تواند درمان خانگی مناسبی برای کسانی باشد که با اختلالات خواب دست و پنجه نرم می‌کنند، همانطور که اشاره شد عناب با استرس نیز مبارزه می‌کند و همین موضوع نیز در درمان اختلالات خواب موثر است. عناب حاوی فلاونوئیدی به‌نام اسپینوزین است که با تأثیر بر سروتونین موجب خواب‌آلودگی می‌شود.
تنظیم گردش خون
عناب سرشار از آهن و فسفر است بنابراین در درمان فقر آهن یا کم خونی و رفع علائمی مانند ضعف عضلانی، خستگی، سوءِهاضمه، سرگیجه و اختلال شناختی موثر است. با افزایش آهن و فسفرِ دریافتی از طریق میوه عناب، گردش خون شما بیشتر می‌شود و در نتیجه اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها بهتر انجام می‌شود.
کنترل وزن
یکی از خواص مهم عناب کاهش و کنترل وزن است. این میوه کالری پایین و خواص بی شماری دارد و شما را ساعت‌ها سیر نگه می‌دارد، بنابراین می‌توانید به جای چیپس و پفک، عناب سر میز خوراکی‌های خود بگذارید.
بهبود سیستم ایمنی بدن
عناب سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی است که می‌توانند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. این آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند رادیکال‌های آزاد را که عامل بسیاری از امراض و بیماری‌ها هستند خنثی کنند. درواقع این میوه باعث افزایش تولید گلبول‌های سفید می‌شود و همانطور که می‌دانید گلبول‌های سفید اولین خط دفاعیِ سیستم ایمنی بدن ما هستند.
بهبود سلامت پوست
عناب همچنین مانع از چین و چروک و جای زخم روی صورت می‌شود و با اکسیژن‌رسانی و افزایش گردش خون، زمینه ساز سلامت پوست می‌شود.
تقویت استخوان‌ها
وقتی اسم تقویت استخوان‌ها به میان می‌آید، اغلب ما به یاد ویتامین D خواهیم افتاد، اما مصرف خوراکی‌هایی مانند عناب نیز در بهبود و تقویت استخوان‌ها موثرند. عناب سرشار از مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و آهن است که سلامت و استحکام استخوان‌ها را افزایش می‌دهد.
کاهش التهابات
عناب سرشار از ترکیبات ضدالتهابی قوی مانند ترکیبات ساپونینی و فلاونوئیدهاست. با توجه به نقش عناب در کاهش ورم مفاصل، مصرف آن به مبتلایان به التهاب مفاصل (آرتریت) توصیه می‌شود عناب بخورید.
بهبود زخم و جراحات
ترکیبات فلاونوئیدی موجود در عناب خاصیت ضدمیکروبی قوی‌ای دارند. این ترکیبات در درمان عفونت کودکان و البته درمان زخم و عفونت‌های باکتریایی عمومی موثرند.
تقویت مو‌ها
عناب سرشار از پروتئین، مواد معدنی و ویتامین و مواد معدنی است که در نتیجه با ترکیب با روغنی مانند روغن نارگیل ریزش مو را کاهش می‌دهد و مو‌ها را تقویت می‌کند.
کاهش قند خون
عناب برای مبتلایان به دیابت بسیار مفید است چرا که در کاهش قند خون و کنترل اختلالات سوخت‌وسازی موثر است. عناب قند خون را کاهش می‌دهد و در نتیجه، برای پیشگیری و کنترل دیابت و سایر اختلالات مشابه موثر است.
تصفیه خون و سلامت قلب و عروق
عناب سرشار از ساپونین‌ها و آلکالوئید‌ها است که منجر به تصفیه خون و سم زدایی می‌شوند و البته مواد مغذی موجود در عناب به سلامت قلب کمک می‌کنند. عناب با دارابودن مقدار زیادی پتاسیم و مقدار اندک سدیم، در آرامش رگ‌های خونی و کاهش فشار خون مؤثر است. همچنین عناب از تجمع چربی در سرخرگ‌ها جلوگیری می‌کند.
بهبود سلامت سلول‌های مغز و درمان آلزایمر
عناب منجر به سلامت سلول‌های مغز می‌شود، عناب می‌تواند با جلوگیری از نابودی سلول‌های مغز و تقویت عملکرد شناختی مغز، با بیماری آلزایمر مبارزه می‌کند.
طب سنتی و عناب
در طب سنتی طبع عناب ملایم و مایل بهتر است. در طب سنتی ایران نیز مصرف جوشانده عناب برای درمان سرفه، سرماخوردگی و آنفلوانزا و انواع گلودرد توصیه شده است. عناب دارای لعاب فراوان، پروتئین، مواد قندی و مقدار زیادی ویتامین C است. عناب به دلیل داشتن لعاب زیاد، نرم کننده سینه و ضد سرفه است.
مضرات عناب
درست است که مصرف عناب سرشار از خواص متعدد و مختلف است، اما زیاده روی در مصرف عناب، عوارضی جدی برای سلامتی دارد، برای مثال زیاده روی در مصرف عناب می‌تواند باعث کم شدن غرایز جنسی باشد، افزون بر این، مصرف بی رویه عناب، با معده درد و نفخ بی ارتباط نیست. مصرف زیاد عناب برای افرادی که دچار غلظت خون هستند مناسب نیست.
تداخل دارویی عناب
عناب با گیاهان و مکمل‌هایی که قند خون را کاهش می‌دهند تداخل دارد. همانطور که اشاره شد، عناب قند خون را کاهش می‌دهد، مصرف آن همراه با گیاهان و مکمل‌هایی که چنین خاصیتی دارند موجب افت بیش‌ازحد قند خون می‌شود. از جمله این گیاهان و مکمل‌ها عبارت‌اند از:
سیر؛ شنبلیله؛ پسیلیوم؛ صمغ گوار؛ پنجه شیطان؛ خیارچنبر تلخ؛ مکمل کرومیوم؛ شاه‌بلوط هندی؛ جینسنگ چینی؛ جینسنگ سیبری؛ آلفا ـ لیپوئیک‌اسید.
معمولا مصرف عناب در افراد سالم مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر شرایط خاص دارید، بهتر است افراد با شرایط زیر پیش از مصرف مکمل‌های عناب با پزشک مشورت کنند:
زنان باردار یا شیرده.
مبتلایان به دیابت
افراد دارای حساسیت به لاتکس
بیماران جراحی‌شده (ممکن است عناب موجب آهسته‌کردن عملکرد دستگاه عصبی مرکزی بشود. این ویژگی شبیه به عمل دارو‌های بیهوشی و سایر دارو‌های مصرفی در جراحی است.).
برخی داروها و مکمل‌ها ممکن است با عناب تداخل داشته باشند:
دارو‌های دیابت (عناب قند خون را کاهش می‌دهد؛ بنابراین مصرف عناب همراه با دارو‌های کاهش قند خون ممکن است موجب کاهش بیش‌ازحد قند خون بشود. از جمله این دارو‌های دیابت عبارت‌اند از: گلیمپیرید، گلی‌بن کلامید، پیو گلیتازون، رزیگلیتازون، کلرپروپامید، گلی پیزید، تولتوبامید و برخی دیگر از داروها).
دارو‌هایی که به‌وسیله کبد تجزیه می‌شوند (عناب ممکن است با برخی دارو‌هایی که در کبد تجزیه و تغییر می‌یابند تداخل داشته باشد. اگر دارو‌های مصرفی تان در کبد تجزیه می‌شوند، پیش از مصرف عناب با پزشک مشورت بکنید).
فناستین (مصرف عناب سرعت تجزیه فناستین را در بدن افزایش می‌دهد. این امر ممکن است تأثیرگذاری این دارو را در بدن کاهش دهد).
دارو‌های آرام‌بخش (از آنجا که عناب خاصیت آرام‌بخشی دارد، ممکن است موجب خواب‌آلودگی زیاد در فرد بشود).
نحوه درست کردن جوشانده عناب
این روز‌ها که جوشانده ها، یا همان دمنوش ها، از محبوبیت بالایی برخوردارند، می‌توان دمنوش یا جوشانده عناب را نیز در فهرست دمنوش‌های مفید و مقوی قرار داد و هر چند وقت یکبار دم کرد، برای تهیه جوشانده مقدار ۱۵ گرم از ریشه عناب را با نیم لیتر آب به مدت ۲۰۱۵ تا دقیقه بجوشانید و بعداز صاف کردن، بنوشید، جالب است بدانید که همین مایع را می‌توانید برای جلوگیری از ریزش مو‌ها ۱۰ دقیقه قبل حمام روی مو‌ها بمالید. مو‌ها را با این محلول ماساژ دهید، دمنوش عناب در رفع استرس نیز نقش دارد.
