حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، تحلیلگر مسایل بین‌الملل در واکنش به قرارداد زنگزور که بین باکو و ایروان با میانجیگری کاخ‌سفید به‌امضا رسیده، می‌گوید:
این قرارداد چند مساله جدی دارد که در صورت عدم حل‌وفصل آنها، به یک چالش مزمن میان ایران و جمهوری آذربایجان تبدیل خواهد شد.
مساله نخست به جغرافیای سیاسی منطقه بازمی‌گردد. ارمنستان تنها مرز زمینی ایران به‌سمت اروپا است و در صورتی که دالان زنگزور، این مرز را قطع کند، خلاف منشور ملل متحد خواهد بود. طبیعتا در ایران، این موضوع به‌عنوان نقض تمامیت ارضی تلقی می‌شود.
مساله دوم به حضور آمریکا در قفقازجنوبی مربوط است. آمریکا منشا بسیاری از مشکلات و مصائب منطقه، از جمله ده‌ها اختلاف ارضی و مرزی، بوده است که ریشه آن به دوران استعمار توسط انگلستان، آمریکا و روسیه بازمی‌گردد.
موضوع زنگزور نیز اگر با حضور آمریکا همراه باشد، به یکی از این مسایل استعماری و یک چالش دائمی بدل خواهد شد. به‌ویژه با توجه به اینکه ایران و آمریکا به‌تازگی در شرایط تنش و درگیری قرار داشته‌اند.
از سوی دیگر، بخشی از جمعیت ایران که به‌دلیل موضوع زنگزور دچار مشکلات اقتصادی و اجتماعی می‌شوند، بیش از کل جمعیت جمهوری آذربایجان است. بنابراین این موضوع می‌تواند به یک چالش مداوم سیاسی و اجتماعی نیز تبدیل شود.
راه‌حل موجود آن است که ایران، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، در قالب ابتکاری برای حسن همجواری، دغدغه‌های متقابل یکدیگر را برطرف کنند.
اگر چنین اقدامی صورت گیرد، می‌توان سازوکاری ایجاد کرد که مانع از بروز یک چالش مزمن در آینده شود. در غیر این صورت، این موضوع به یک چالش حل‌ناشدنی و پایدار بدل خواهد شد.
در خصوص نقش روسیه نیز باید گفت که سیاست این کشور مشخص است. از زمان پتر کبیر، روس‌ها همواره مسائل جهان را به دو حوزه «خارج نزدیک» و «خارج دور» تقسیم کرده‌اند.
آنچه امروز در زمره «خارج نزدیک» روسیه قرار دارد، جنگ اوکراین است و روس‌ها حاضرند همه‌چیز را فدای این جنگ کنند. همان‌طور که برجام را فدای جنگ اوکراین کردند، در موضوع زنگزور نیز ممکن است وارد معامله شوند؛ معامله‌ای که طرف آن ایران نخواهد بود.
براساس تجربه ۲۰ سال اخیر، هر زمان منافع ایران به منافع روسیه گره خورده، ایران بازنده بوده است. روسیه در هیچ‌یک از مسائل جهان، از جمله زنگزور، پشتیبان راهبردی ایران نبوده و نخواهد بود.
